Συνέντευξη στην Επιστήμη Μπινάζη
Βιζυηνός-Κούντερα 1 – 1
«Σ’ ένα σεμινάριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην Πράγα πριν πολλά χρόνια,η επικεφαλής, μία μικροκαμωμένη νεαρή γυναίκα μιλούσε άπταιστα αγγλικά με βρετανική προφορά και κανείς μας δεν είχε φανταστεί όχι μόνο ότι δεν ήταν Αγγλίδα, μάλιστα δεν είχε επισκεφθεί μέχρι εκείνη την ημέρα την Αγγλία,αλλά ότι δεν είχε κάνει και ποτέ στη ζωή της φροντιστήριο αγγλικών.
Η νεαρή γυναίκα καταγόταν από την Ουκρανία!Κατά τη διάρκεια ενός γεύματος την ρώτησα πως κατάφερε να μάθει τόσο καλά την γλώσσα.”Ακούγα και ακούω BBC radio σχεδόν από την πρώτη μέρα που πήγα στο σχολείο.Ήταν διέξοδος και διασκέδαση μου” ήταν η αφοπλιστική της απάντηση. Το ραδιόφωνο έχει τεράστια δύναμη και είναι το μόνο μέσο που παραμένει ανεπηρέαστο αν όχι ενισχυμένο από τη διάδοση του διαδικτύου.Αυτό που έχει αλλάξει είναι η ποιότητα και δεν εννοώ προς το καλύτερο.Τουλάχιστον στην ελληνική πραγματικότητα,οι ραδιοφωνικοί παραγωγοί που θα μπορούσαν να διδάξουν σωστά ελληνικά σε αλλοδαπούς που θα αποφάσιζαν να τα μάθουν με αυτό τον “ανορθόδοξο” τρόπο είναι ελάχιστοι.Ακόμη πιο λίγοι είναι εκείνοι που φαίνεται πως τιμούν το δίωρο τους στον ραδιοφωνικό άερα προετοιμάζοντας την εκπομπή τους με ειδήσεις,πληροφορίες, επετειακά αφιερώματα,προτάσεις για εξόδους,βιβλία, μουσική,ταξίδια, με σέβασμό στην νοημοσύνη του ακροατή.Σε αυτές τις σπάνιες περιπτώσεις ανήκει η Μαρία Κοζάκου του Δεύτερου Προγράμματος της ελληνικής ραδιοφωνίας.Την ακούμε καθημερινά στο transistor 10-12 το πρωί με την καθαρή,μεστή και εκφραστική φωνή της να θυμίζει τις παλιές καλές εποχές του ποιοτικού ελληνικού ραδιοφώνου.
Τι διαβάζετε αυτή την περίοδο;
Με βρίσκετε σε περίοδο διακοπών με παράλληλη «αποτοξίνωση» από το online περιβάλλον. Οπότε έθεσα τον πήχη… αρκετά ψηλά για αυτές τις μέρες κάνοντας μιας περίεργη κατηγοριοποίηση των αναγνωσμάτων αυτού του διαστήματος, επιχειρώντας κάτι παράδοξο για τις δικές μου συνήθειες: να διαβάζω διαφορετικά βιβλία την ίδια περίοδο, ίσως και μέσα στην ίδια μέρα.
Τρία είναι λοιπόν τα βιβλία αυτά: το ένα είναι η «Λίμνη των Λύκων» του John Verdon, το πιο πρόσφατο της αστυνομικής σειράς του αμερικανού συγγραφέα. Είναι το βιβλίο της παραλίας.
Το δεύτερο βιβλίο, που διάβαζα μάλιστα λίγο πριν απαντήσω στις ερωτήσεις σας, είναι τα «Συναρπαστικά Παραλειπόμενα της Ιστορίας» του Giles Milton, ένα απάνθισμα από παραλειπόμενα της ιστορίας. Ο Milton είναι ιστορικός και στη μελέτη του, όλα αυτά τα χρόνια, συνάντησε μικρές ενδιαφέρουσες «μαρτυρίες» πρωταγωνιστών ή απλώς μαρτύρων ιστορικών γεγονότων. Είναι ένα εύκολο βιβλίο, με πολλές μικρές ιστορίες που δικαιολογεί παύσεις λίγων ημερών στην ανάγνωσή του.
Το τρίτο βιβλίο είναι η φετινή μου υπερπαραγωγή και πρόκειται περισσότερο για μια προσεκτική μελέτη παρά «χαλαρό διάβασμα». Είναι η περίπτωση που δεν διαβάζεις κάπου αραχτός, αλλά μάλλον σε γραφείο κρατώντας σημειώσεις. Πρόκειται για το γνωστό «Αρχαία Ελληνική Ιστορία» των Botsford και Robinson από τις εκδόσεις του Μορφωτικού Ιδρύματος της Εθνικής Τράπεζας.
Με τι κριτήρια διαλέξατε αυτό το βιβλίο;
Τα ίδια τα βιβλία προδίδουν και τα κριτήρια θα έλεγα. Το πρώτο είναι το κλασικό αστυνομικό μυθιστόρημα που ταιριάζει με την ευκολία της αλμύρας. Έχω διαβάσει όλα τα προηγούμενα «επεισόδια» των κατορθωμάτων του Ντετέκτιβ Γκάρνεϊ (του ήρωά μας). Θα έλεγα ότι ο Verdon είναι για μένα ό,τι είναι ο Jo Nesbo για άλλους. Αναμένω το κάθε επόμενο βιβλίο, από τότε που πρωτοδιάβασα του «Σκέψου έναν αριθμό» που βρήκα έξυπνο. Στο βιβλιοπωλείο που πήρα το βιβλίο πιάσαμε την κουβέντα με τους φίλους του Verdon και συζητήσαμε τις ιστορίες του. Με «διαβεβαίωσαν» ότι το τελευταίο είναι και το καλύτερό του. Δεν θα συμφωνήσω τελικά!
Ο Milton είναι ένας εύπεπτος ιστοριογράφος, συχνά έχει πλάκα και η επιλογή μου αυτή, καλύπτει το «ψάχνω μια πρόσφατη έκδοση», καθώς το βιβλίο κυκλοφόρησε από τον Πατάκη τον Ιούνιο.
Η «Αρχαία Ελληνική Ιστορία» είναι ένα εμβληματικό έργο, είναι από αυτά που-πρέπει-να-έχεις-διαβάσει-πριν-πεθάνεις και εντάσσεται στη γενικότερη ανησυχία που έχω να διαλύω παρεξηγήσεις, να καθιστώ καθαρές και διαυγείς τις γνώσεις μου, ειδικά σε θέματα που η ελληνική παιδεία έχει «θολώσει» πάρα πολύ. Και η Ιστορία είναι σίγουρα ένα από αυτά.
Στο ραδιόφωνό σας υπάρχει εκπομπή για το βιβλίο;
Στο Δεύτερο Πρόγραμμα υπάρχουν καθημερινές αναφορές σε εκδόσεις από πολλές εκπομπές. Σε ένα ραδιόφωνο πολιτισμού «το βιβλίο» δεν είναι μια στήλη, μια ρουμπρίκα ή ένα πεντάλεπτο, όπως καταλαβαίνετε. Υπάρχει παντού.
Εσείς προτείνετε βιβλία στους ακροατές σας;
Επειδή η εκπομπή είναι προσωπική, μοιράζομαι με τους ακροατές κάτι που θα έχω διαβάσει η ίδια. Αυτό δεν ακολουθεί προφανώς τη λογική «σας παρουσιάζω ένα βιβλίο».
Από πού αγοράζετε βιβλία;
Ξενόγλωσσες εκδόσεις μέσω internet και ελληνόγλωσσα από βιβλιοπωλεία.
Κάνετε ηλεκτρονικές αγορές;
Ψάχνω σίγουρα ηλεκτρονικά τις καλύτερες τιμές αν ξέρω τι είναι αυτό που θέλω.
Σε ποιο βιβλίο ανατρέχετε ξανά και ξανά και γιατί;
Σε ένα πολύ μικρό βιβλίο που διάβασα σε μια νύχτα πριν πολλά χρόνια. Στη «Βραδύτητα» του Κούντερα. Δεν ξέρω γιατί ακριβώς. Λειτουργούν παρηγορητικά και ανακουφιστικά κάποιες φορές, συγκεκριμένα σημεία του βιβλίου.
Επαναλαμβάνω τις επισκέψεις μου όμως και στο λόγο του Βιζυηνού.
Ποιο είναι το βιβλίο που θυμάστε να έχει αλλάξει για πάντα τη σχέση σας με τη λογοτεχνία;
Η σχέση μου με τη λογοτεχνία άλλαξε καθοριστικά την περίοδο αμέσως μετά το τέλος του σχολείου και την αρχή των σπουδών. Ο λόγος είναι ότι, στην πραγματικότητα, η ίδια η λογοτεχνία καθόρισε τη σχέση μου με τη ζωή μου. Γι’ αυτό φταίει «Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι».
Κρατάτε σημειώσεις όταν διαβάζετε; Τσακίζετε τις σελίδες;
Στα βιβλία που μελετούσα κάποτε κρατούσα σημειώσεις στο πλάι, στα κενά. Τώρα πια, αν χρειάζεται να κρατήσω σημειώσεις προτιμώ λευκές σελίδες που κρατάω μέσα στο βιβλίο. Δεν τσακίζω τις σελίδες των βιβλίων για τον ίδιο λόγο που δεν κόβω τα λουλούδια.
Ποιες ώρες της ημέρας διαβάζετε και ποιο σημείο του σπιτιού σας επιλέγετε;
Συνήθως στο τέλος της ημέρας, κάπου αναπαυτικά. Το διάβασμα για μένα είναι ξεκούραση, αναστοχασμός και ησυχία.
Ποιο είναι το αγαπημένο σας βιβλιοπωλείο; Γιατί;
Είναι η «Πολιτεία». Την ξέρω από… τόση! Μαζί μεγαλώσαμε!
Υπάρχει χώρος για περισσότερα βιβλιοπωλεία;
Δεν γνωρίζω τους «όρους της αγοράς» για να μπορώ να απαντήσω με φερεγγυότητα. Αυτό που σίγουρα μπορώ να πω είναι ότι οι συμπολίτες μας δεν μοιάζουν να είναι συστηματικοί αναγνώστες. Αν ήταν, ενδεχομένως θα ήταν διαφορετική η ροή της πρόσφατης ιστορίας αλλά και της δημοσιογραφίας.
Πώς βλέπετε τη σχέση του Έλληνα με την ανάγνωση;
Δεν ξέρω τι λένε οι σχετικές έρευνες που διερευνούν τα ποσοτικά χαρακτηριστικά αυτής της σχέσης. Τα ποιοτικά πάντως, μοιάζουν να είναι απογοητευτικά. Δεν εξηγείται αλλιώς η επιδεινούμενη γλωσσική ανεπάρκεια, η μειούμενη εκφραστική ικανότητα, αλλά κυρίως η υπερκατανάλωση σανό! Η ανάγνωση βιβλίων και η κατανάλωση σανό (έλλειψη στοιχειώδους λογικής) είναι αντιστρόφως ανάλογες. Οπότε μάλλον έχουμε φτάσει σε ιστορικά χαμηλά!
Βρίσκετε την τιμή των βιβλίων ακριβή;
Για εκείνον που θέλει να ακολουθεί τις νέες εκδόσεις σε ρυθμό «πρωταθλητισμού» μάλλον το… άθλημα είναι απαγορευτικό. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες συνεχώς, πάντως, τόσο στη γειτονιά όσο και on line. Αρκεί να ψάχνει κανείς. Το δε κέντρο της πόλης, από το Μοναστηράκι ως τα Εξάρχεια είναι γεμάτο ευκαιρίες, ακόμα και μεταχειρισμένων βιβλίων. Όποιος ψάχνει βρίσκει.
Αυτά σε ό,τι αφορά την ευχή μου για «μαζικοποίηση» της ανάγνωσης. Αλλιώς, το βιβλίο είναι στην πραγματικότητα το «φθηνότερο δώρο».
Διαβάζετε στο κινητό σας ή σε άλλη μηχανή αναζήτησης;
Το διάβασμα έτσι όπως το συζητάμε στην κουβέντα μας είναι το αντίθετο του ηλεκτρονικού περιβάλλοντος για μένα, που το 100% της δουλειάς μου είναι σε μια οθόνη. Διαβάζω καθημερινά δεκάδες σελίδες από το κινητό μου. Η ώρα της λογοτεχνίας όμως «μυρίζει χαρτί».
Ξεχωρίζετε κάποιον έλληνα συγγραφέα; Γιατί;
Έχω μια αδυναμία στον Γεώργιο Βιζυηνό. Από τη στιγμή που πρωτοδιάβασα το λόγο του απλώς «μετεβλήθη εντός μου ο ρυθμός του κόσμου».
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας λογοτεχνικός ήρωας;
Ο Χακ Φιν… ως φίλος.
Θα αγοράζατε ή θα απορρίπτατε ποτέ ένα βιβλίο από το εξώφυλλο;
Φυσικά.
Τι μουσική ακούτε όταν διαβάζετε;
Ποτέ δεν μπορούσα να ακούω μουσική την ώρα που διαβάζω λογοτεχνία ή μελετάω.
Ποια είναι η προσωπική σας λίστα αυτό το καλοκαίρι και σε ποιο μέρος θα την απολαύσετε;
Η προσωπική μου λίστα γι’ αυτή την περίοδο είναι τα βιβλία που ανέφερα στην αρχή της κουβέντας μας plus «Ο Τρυποκάρυδος» του απίστευτου Τομ Ρόμπινς. Τον ανακάλυψα αργά. Ο Ρόμπινς είναι ο μόνος συγγραφέας που μπορεί να κάνει συναρπαστικό τον πλέον μακροπερίοδο λόγο. Ο τρόπος του μου θυμίζει άσκηση γραφής. Τις σκέψεις του τις γουστάρω. Δεν διανοούμαι να πω περισσότερα καθώς υπάρχουν ειδικοί. Ένα ξέρω: περνάμε καλά οι δυο μας.
Το σκηνικό των καλοκαιρινών αναγνωσμάτων είναι η Κρήτη και άδεια αυγουστιάτικη Αθήνα.
Maria Kozakou 